Thức ăn hoặc sản phẩm nước uống trong sinh hoạt hàng ngày có thể ảnh hưởng/tác động tới thuốc bạn đang sử dụng. Trong bài viết này sẽ bàn luận về sự tương tác giữa thuốc – thực phẩm mà có thể làm thay đổi hoạt động của thuốc gây ra bởi thức ăn, cafe hoặc rượu.
Nhiều người thường không để ý hoặc không biết những tương tác này. Nhưng nếu có sự xảy ra sự tương tác thì sẽ ảnh hưởng đến tác dụng, hiệu quả điều trị của thuốc:
- Cản trợ sự hoạt động/chuyển hoá của thuốc
- Có thể làm tăng một số tác dụng (có thể có lợi hoặc bất lợi) do thuốc bị tương tác gây ra
- Gây tác dụng bất lợi mới.
- Thuốc cũng có thể làm thay đổi sự hấp thu, chuyển hoá của thực phẩm
Nguồn: https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/glossary/3390/drug-food-interaction
Tại sao một số thuốc hướng dẫn uống lúc bụng đói hoặc no? Hay chúng ta có thể uống vào bất cứ lúc nào mà không cần quan tâm tới lúc bụng đói hay no?
Một số thuốc có thể chuyển hoá nhanh, chậm, được hấp thu hoặc không được hấp thu..khi chúng ta uống lúc bụng đói hoặc no. Ngoài ra, một số thuốc có thể ảnh hưởng bất lợi đến dạ dày, do đó, nếu trong dạ dày có sẵn thức ăn, nó sẽ làm giảm một số tác động bất lợi đến dạ dày của. Vì vậy, khi sử dụng thuốc, bệnh nhân nên xem rõ thông tin hướng dẫn trong đơn thuốc (thuốc mua theo đơn), đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên nhãn thuốc hoặc tờ hướng dẫn sử dụng để biết rõ thuốc được sử dụng vào lúc bụng đói hay no. Nếu bạn không nhận được những thông tin hướng dẫn này thì nên hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ kê đơn để sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả.
3. Hen suyễn
Thuốc dãn phế quản
Thuốc làm dãn phế quản và bảo vệ vấn đề liên quan đường thở được sử dụng điều trị bệnh hen, viêm phế quản mãn tính, hay COPD. Các thuốc này có tác dụng làm dãn phế quản và mở đường dẫn khí từ phổi lên khí quản, phế quản,..tạo điều kiện cho quá trình thông khí bình thường. Các thuốc thuộc nhóm này có thể ở dạng khí dung (thường sử dụng), viên hay đường tiêm.
Một số thuốc như albuterol, theophylline,…
Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị về liều lượng cũng như cách sử dụng, và vấn đề liên quan tương tác thuốc, nên tham vấn bác sĩ hay dược sĩ.
Tương tác
- Thực phẩm: thực phẩm có thể gây ảnh hưởng khác nhau khi sử dụng chung với theophillin. Thực phẩm chứa hàm lượng caffein cao như coffee, trà, cocoa, chocolate,..có thể làm tăng tác dụng phụ của theophylline. Ngoài ra, thực phẩm chứa hàm lượng chất béo cao cũng có thể làm tăng nồng độ theophylline, do đó, nên sử dụng trước 1 giờ hoặc 2 giờ sau ăn.
- Alcohol: tránh sử dụng chung theophylline khi có nồng độ cồn trong máu vì tăng tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, đau đầu, chóng mặt,..
4. Tim mạch
Thuốc được sử dụng trong điều trị hoặc bảo vệ các rối loạn liên quan hệ thống tim mạch như tăng huyết áp, đau thắt ngực, suy tim, cao cholesterol,..một số nhóm thuốc như:
ACEi (ức chế men chuyển)
Thuốc được sử dụng đơn trị liệu hoặc kết hợp với nhóm thuốc khác trong điều trị tăng huyết áp, suy tim.
Một số thuốc thuộc nhóm ACEi như captopril, enalapril, lisinopril, quinapril,…
Tương tác
- Thực phẩm: thực phẩm chứa nhiều kali có thể làm tăng nồng độ kali trong máu khi sử dụng chung với ACEi gây tăng nhịp tim. Một số thực phẩm có hàm lượng kali cao như chuối, cam, rau lá màu xanh đậm, muối chứa kali cao,… Ngoài ra, nên sử dụng captopril và moexipril 1 giờ trước khi ăn.
Ức chế beta (beta blockers)
Thuốc ức chế beta được sử dụng đơn trị liệu hoặc kết hợp thuốc khác trong điều trị tăng huyết áp, đau thắt ngực, rối loạn nhịp tim,…
Tuy nhiên, bệnh nhân không được ngưng thuốc đột ngột trong thời gian sử dụng vì nếu ngưng sử dụng đột ngột có thể dẫn đến cơn đau thắt ngực, rối loạn điều hòa nhịp tim và cơn đau tim.
Một số thuốc như: carvedilol, metoprolol,..
Tương tác
- Thực phẩm: Nếu sử dụng carvedilol chung với một số thực phẩm có thể dẫn tới tăng nồng độ thuốc trong máu và có thể giảm quá mức huyết áp. Nhưng metoprolol thì nên sử dụng cùng bữa ăn để đạt hiệu quả điều trị
Thuốc lợi tiểu
Phân nhóm thuốc lợi tiểu, bao gồm nhiều phân nhóm nhỏ như lợi tiểu quai, lợi tiểu tiết kiệm kali, lợi tiểu thẩm thấu, lợi tiểu thiazid hay lợi tiểu ức chế carbonic anhydrase. Thuốc điều sử dụng trong điều trị tăng huyết áp, tim mạch hoặc bệnh gan do phù.
Một số thuốc như bumetanide, furosemide, hydrochlorothiazide, metolazone, triamterene,..
Tương tác
- Thực phẩm: Một số thuốc lợi tiểu có thể làm giảm nồng độ một số ion khoáng trong cơ thể như kali, canxi, và magie. Nhóm lợi tiểu tiết kiệm kali có thể làm tăng nồng độ kali trong máu, gây tác dụng phụ (tăng nhịp tim) khi sử dụng chung với một số thực phẩm giàu kali như chuối, cam, muối giàu kali,..
Thuốc glycoside tim (digoxin)
Digoxin được sử dụng trong điều trị suy tim, chống loạn nhịp,..
Tương tác
- Thực phẩm: Thực phẩm giàu chất xơ có thể làm giảm nồng độ digoxin trong máu, vì vậy sử dụng ít nhất trước hoặc sau 2 giờ với thực phẩm giàu chất xơ. Ngoài ra tránh sử dụng với cam thảo vì có chứa glycurrhizin gây rối loạn điều hòa nhịp tim và cơn đau tim cấp.
DS. Đặng Xuân Phước
Trung tâm dược học lâm sàng và kinh tế y tế
Phone: 0853775750
Email: contact@licinpharm.edu.vn
Mời bạn theo dõi tiếp kỳ 3 với các nhóm thuốc: tiếp phần tim mạch và tiêu hoá.